Een groot internationaal onderzoek naar de mogelijke beschermende werking van het BCG-vaccin tegen COVID-19 is nu ook in Nederland van start gegaan. Het Nederlandse deel van de studie, waaraan 2.000 zorgmedewerkers kunnen deelnemen, wordt gecoördineerd door UMC Utrecht en Radboudumc.

“Alle mensen die in de een zorginstelling werken óf die direct patiëntencontact hebben kunnen meedoen aan deze placebo-gecontroleerde studie”, zegt Marc Bonten, hoogleraar moleculaire epidemiologie van infectieziekten in het UMC Utrecht. “Na toediening van het vaccin (of placebo) kijken we de komende maanden hoe vaak de deelnemers COVID-19 of andere luchtweginfecties ontwikkelen. Het vaccin is werkzaam indien het aantal infecties bij degenen die het vaccin kregen aantoonbaar lager is dan bij deelnemers die een placebo hebben ontvangen. Indien het BCG-vaccin blijkt te werken, zou het een welkome aanvulling zijn op het beperkte arsenaal aan preventieve middelen tegen COVID-19 dat we op dit moment tot onze beschikking hebben.”

In twee eerder dit jaar gestarte studies in Nederland met het BCG-vaccin worden momenteel al 1.500 zorgmedewerkers en 1.600 zestigplussers gevolgd: hierbij kijkt men of het BCG-vaccin (tijdelijk) bescherming biedt tegen de gevolgen van een infectie met het coronavirus. Dit, om de tijd te kunnen overbruggen totdat er een vaccin breed beschikbaar is dat specifiek tegen het coronavirus werkt. Om de eventuele effectiviteit van het BCG-vaccin te kunnen aantonen is echter grootschalig onderzoek nodig. Daarom is recent ook in Australië een groot onderzoek (BRACE-trial) opgezet om te onderzoeken of het BCG-vaccin zorgmedewerkers kan beschermen tegen COVID-19. Met 2000 deelnemers levert Nederland dan ook een belangrijke bijdrage aan de BRACE-studie.

Luchtweginfecties

Het Australische onderzoek is opgezet door hoogleraar Nigel Curtis, arts-onderzoeker in het Murdoch Children’s Research Institute in Melbourne. “Met steun van de Bill & Melinda Gates Foundation hebben we het BRACE-onderzoek snel kunnen uitbreiden naar 10.000 deelnemers en bovendien ook internationaal kunnen uitrollen door deelname van Spanje en Nederland”, zegt Curtis.

Meer mensen, eerder resultaten

Ook Mihai Netea, hoogleraar Experimentele interne geneeskunde in het Radboudumc, is blij met het internationale onderzoek dat door deze subsidie is mogelijk gemaakt. “We onderzoeken in het Radboudumc al zo’n tien jaar de ‘bijwerkingen’ van het BCG-vaccin”, zegt hij. “Want het vaccin beschermt niet alleen tegen tuberculose. Er zijn duidelijke aanwijzingen dat het ook een bredere bescherming tegen andere infectieziekten kan oproepen. Of het ook bescherming biedt tegen COVID-19 moeten deze BCG-studies uitwijzen. Hoe meer mensen aan het onderzoek meedoen, hoe eerder we resultaten kunnen verwachten.”

Oppepper immuunsysteem

Het BCG-vaccin is oorspronkelijk ontwikkeld als bescherming tegen tuberculose (TBC) en is dus niet direct tegen het coronavirus gericht. Het vaccin lijkt, naast de bescherming tegen TBC, ook de algemene afweer (tijdelijk) een boost te geven. Mogelijk biedt deze oppepper extra bescherming tegen een infectie met het coronavirus, waardoor hopelijk minder mensen last zullen krijgen van het virus en een infectie ook milder verloopt. Hoewel in Nederland alleen bepaalde risicogroepen het BCG-vaccin krijgen, wordt het jaarlijks wereldwijd aan meer dan 130 miljoen baby’s toegediend.

Deelnemen aan de studie

Deelnemende ziekenhuizen zijn: Noordwest Ziekenhuis (Alkmaar), Radboudumc (Nijmegen), Rijnstate Ziekenhuis (Arnhem), St. Antonius Ziekenhuis (Nieuwegein) en UMC Utrecht. Mogelijk sluiten enkele andere ziekenhuizen hier nog bij aan. Zorgmedewerkers (óók van buiten de ziekenhuiszorg) die niet werkzaam zijn bij een van de bovenstaande ziekenhuis en toch mee willen doen aan de BRACE studie, kunnen zich aanmelden bij één van deze ziekenhuizen. Voor meer informatie, klik hier.